Νόσος του Meniere

Το 1861 ο Γάλλος γιατρός Prosper Meniere, διατύπωσε τη θεωρία ότι o ίλιγγος, οι εμβοές στα αυτιά και η απώλεια ακοής μπορεί να προέρχονται από το αυτί και όχι από τον εγκέφαλο, όπως γενικά πίστευαν μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή.

Τι είναι η νόσος του Meniere ?
Η νόσος του Meniere είναι μια χρόνια διαταραχή του έσω ωτός που ονομάζεται και αλλιώς ως ενδολεμφικός ύδρωπας (ύπαρξη μεγάλης ποσότητας ενός υγρού που ονομάζεται ενδολέμφος στο εσωτερικό αυτί).
Η νόσος του Meniere μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά είναι πιο πιθανό να συμβεί σε ενήλικες μεταξύ 40 και 60 ετών. Ο ακριβής αριθμός των ατόμων με νόσο του Meniere είναι δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια, αλλά υπολογίζεται ότι περίπου 615.000 άνθρωποι στην Αμερική έχουν τη νόσο του Meniere και ότι 45.000 νέες περιπτώσεις διαγιγνώσκονται κάθε έτος.
Η νόσος του Meniere χαρακτηρίζεται από  επεισόδια - κρίσεις ιλίγγου (αίσθημα περιστροφής) διάρκειας 20 λεπτών έως και 24 ώρων, με μείωση της ακοής, εμβοές (βουητό) και αίσθημα πληρότητας - μπουκώματος στο αυτί (σαν να είναι γεμάτο ). Οι κρίσεις αυτές μπορεί να συμβαίνουν μία φορά την εβδομάδα, μία φορά το μήνα ή και μία φορά το χρόνο. Αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. 

Αιτίες

Η ακριβής αιτία και ο λόγος για τον οποίο η νόσος του Meniere εμφανίζεται δεν είναι ακόμη γνωστή. Πολλές θεωρίες έχουν προταθεί κατά τη διάρκεια των ετών. Αυτές περιλαμβάνουν: προβλήματα κυκλοφορίας του αίματος, ιογενείς λοιμώξεις, αλλεργίες, αυτοάνοση αντίδραση, ημικρανία, καθώς και τη πιθανότητα μιας γενετικής προδιάθεσης.
Οι ειδικοί δεν είναι βέβαιοι για το τι προκαλεί τα συμπτώματα της οξείας προσβολής της νόσου του Meniere. Η πιο πιθανή θεωρία είναι ότι τα συμπτώματα προκύπτουν από την αυξημένη πίεση της ενδολέμφου (υγρό) στο εσωτερικό αυτί και η παρουσία του καλίου σε μια περιοχή του έσω ωτός, όπου φυσιολογικά δεν υπάρχει.
Έχει  διαπιστωθεί ότι ορισμένα γεγονότα και καταστάσεις όπως άγχος, υπερκόπωση, συναισθηματική διαταραχή, άλλες ασθένειες, μεταβολές της πίεσης, ορισμένα τρόφιμα (σοκολάτα, καφές αλκοόλ), και το πολύ αλάτι στη διατροφή μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα των κρίσεων.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα της νόσου του Meniere μπορεί να διαφέρουν πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από τις κρίσεις της νόσου του Meniere.
Πριν από τις κρίσεις συχνά προηγείται μία "αύρα", που μπορεί να περιλαμβάνει διαταραχή της ισορροπίας, ζάλη, κεφαλαλγία, αυξημένη πίεση στο αυτί, απώλεια της ακοής ή εμβοές (βουητό) και αύξηση της ευαισθησίας στον ήχο.
Κατά τη διάρκεια μιας κρίσης στα πρώιμα στάδια της νόσου του Meniere, τα συμπτώματα περιλαμβάνουν: 

• ίλιγγο,
• κυμαινόμενη απώλεια ακοής,
• αίσθημα πληρότητας του αυτιού ή / και
• εμβοές (βουητό στο αυτί)

Εκτός από τα παραπάνω κύρια συμπτώματα, στις κρίσεις  μπορούν επίσης να συνυπάρχουν: άγχος, φόβος, θολή όραση, ναυτία και έμετος, κρύος ιδρώτας, αίσθημα παλμών, ταχυκαρδία και τρόμος.

Μετά την κρίση, η υπερβολική κόπωση και η εξάντληση είναι αναμενόμενη, δημιουργώντας έτσι την ανάγκη για πολλές ώρες ύπνου.
Οι περίοδοι μεταξύ των κρίσεων είναι ελεύθεροι συμπτωμάτων για μερικούς ασθενείς και συμπτωματική για κάποιους  άλλους. Μερικά από αυτά τα  συμπτώματα που έχουν αναφερθεί μεταξύ των κρίσεων είναι:

θυμός, άγχος, φόβος, ανησυχία, ανορεξία, δυσκολία συγκέντρωσης, διάσπαση της προσοχής, κόπωση, κακουχία, υπνηλία, πονοκέφαλος, αίσθηση βάρους στο κεφάλι, ζαλάδα (λιποθυμία), απώλεια της αυτοπεποίθησης, ναυτία, αναγούλα, αίσθημα παλμών ή ταχυκαρδία, κρύος ιδρώτας, παραμόρφωση των ήχων και αστάθεια, ξαφνικές πτώσεις (dropattack), προβλήματα όρασης, έμετο. Βέβαια, δε θα παρουσιάζουν όλοι οι ασθενείς τα ίδια συμπτώματα και δε θα έχουν οι ασθενείς και όλα τα συμπτώματα αλλά μερικά από αυτά.

Στη νόσο του Meniere του προχωρημένου σταδίου η απώλεια ακοής είναι πιο σημαντική και δεν παρουσιάζει διακυμάνσεις. Οι εμβοές και η πληρότητα του αυτιού (το αίσθημα ότι το αυτί είναι μπουκωμένο) μπορεί να είναι ισχυρότερη και πιο μόνιμη.

Μερικές φορές, πτώση στο έδαφος λόγω κρίσεων (κρίσεις Tumarkin) συμβαίνουν σε αυτό το στάδιο της νόσου του Meniere.

Διάρκεια και συχνότητα των επιθέσεων
Οι κρίσεις μπορεί να διαρκέσουν από 20 λεπτά έως 24 ώρες. Μπορεί να συμβαίνουν κάθε εβδομάδα, κάθε μήνα ή ακόμη και κάθε χρόνο. Η απρόβλεπτη φύση της ασθένειας αυτής καθιστά δύσκολο και τη διαχείριση από τον ωτορινολαρυγγολόγο. 

Υπάρχει θεραπεία ?
Για να "θεραπευθεί" μια ασθένεια πρέπει να εξαλειφθεί η αιτία της και να αποκατασταθεί η ζημιά που αυτή έχει προκαλέσει (στο εσωτερικό του αυτιού σε αυτή την περίπτωση). Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία σήμερα για τη νόσο του Meniere καθώς δεν έχει βρεθεί το ακριβές αίτιο που την προκαλεί. Ωστόσο, διάφορες ιατρικές θεραπείες που υπάρχουν μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείρισή της.

Θεραπεία
Οι υφιστάμενες θεραπείες χωρίζονται σε δύο κατηγορίες. Μερικές θεραπείες στοχεύουν στη μείωση του βαθμού της κρίσης, ενώ κάποιες άλλες θεραπείες προσπαθούν να μειώσουν τον αριθμό των κρίσεων σε μακροπρόθεσμη βάση. 
Η πιο συντηρητική μακροχρόνια θεραπεία για τη νόσο του Meniere αποτελεί η  διατροφή χαμηλή σε νάτριο, δηλαδή σε αλάτι, και η χρήση φαρμάκων που βοηθούν στον έλεγχο της κατακράτησης νερού (π.χ. διουρητικά). Ο στόχος αυτής της θεραπείας είναι να μειωθεί η πίεση στο εσωτερικό του αυτιού.
Τα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά τη διάρκεια μιας κρίσης για να μειώσουν τον ίλιγγο, τη ναυτία και τον έμετο είναι πολλά.  Μερικά φάρμακα που χρησιμοποιούνται για αυτό το λόγο είναι τα κατασταλτικά όπως το stedon, το phenergan και το vomex.
Επίσης, πρέπει να γίνεται άμεσα ένας πλήρης ακοολογικός έλεγχος από τον ωτορινολαρυγγολόγο και πολλές φορές η χορήγηση κορτιζόνης είναι απαραίτητη. Ο λόγος που χορηγούμε κορτιζόνη είναι για να αναστρέψουμε την πτώση στην ακοή που συνήθως δημιουργείται με κάθε νέα κρίση, ώστε να αποφύγουμε τη βαρηκοια. Η κορτιζόνη συνήθως δίνεται από του στόματος, με ενδοτυμπανικές εγχύσεις ή ενδοφλέβια. Η διάρκεια και η δοσολογία εξαρτάται ανάλογα με την περίπτωση.
Τα φάρμακα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για να μειώσουν τον αριθμό των κρίσεων σε μακροπρόθεσμη βάση είναι κυρίως τα διουρητικά (π.χ. φουροσεμίδη).
Βέβαια, η διατροφή χαμηλή σε νάτριο, δηλαδή σε αλάτι πρέπει να τηρείται με συνέπεια, όπως και η επαρκής πρόσληψη νερού (8 ποτήρια νερό την ημέρα).
Επίσης ορισμένες τροφές όπως σοκολάτα, η καφείνη, το αλκοόλ και το τσιγάρο διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση νέων κρίσεων. Αλλαγές στις δια βίου διατροφικές συνήθειες είναι επομένως απαραίτητες προκειμένου να ελαχιστοποιήσουμε την εμφάνιση νέων κρίσεων.
Κάθε νέα κρίση σημαίνει και νέα πτώση στην ακοή του ασθενούς.

Αιθουσαία θεραπεία αποκατάστασης μερικές φορές χρησιμοποιείται για να βοηθήσει την αστάθεια που προκαλεί η νόσος του Meniere σε ορισμένους ασθενείς μεταξύ των κρίσεων. Στόχος της είναι να βοηθήσει στην επανεκπαίδευση της ικανότητας του σώματος και του εγκεφάλου να επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται ώστε να αποκαταστήσει την ισορροπία. Όταν είναι επιτυχής, μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να ανακτήσει την αυτοπεποίθηση του και να επανέλθει στις συνήθεις δραστηριότητες του. Η αιθουσαία θεραπεία αποκατάστασης γίνεται είτε από τον ωρλ με κάποιες ασκήσεις που δίνονται στον ασθενή ή σε συνεργασία του ωρλ με ένα εξειδικευμένο φυσιοθεραπευτή στην αποκατάσταση του λαβυρίνθου.

Όταν η συντηρητική θεραπεία δεν επιτύχει, (για το 20-40% των ανθρώπων που δεν ανταποκρίνονται στη δίαιτα ή τη φαρμακευτική αγωγή), ο ωρλ μπορεί να συστήσει μια θεραπεία που ονομάζεται  - χημική λαβυρινθεκτομή. Καταστρέφει δηλαδή ο ωρλ τη λειτουργία του ενός λαβυρίνθου με ενέσεις μέσα στο αυτί με ένα  αντιβιοτικό την αμινογλυκοσίδη (γενταμυκίνη), με σκοπό να καταστήσει αυτό το λαβύρινθο ανενεργό, ώστε να μην προκαλεί κρίσεις. Η χημική λαβυρινθεκτομή σήμερα έχει μεγάλη ανταπόκριση στους ωρλ οι οποίοι ασχολούνται ιδιαίτερα με τη νόσο του Meniere γιατί είναι απλή και τα αποτελέσματα της είναι τα ίδια και καλύτερα με αυτά της χειρουργικής επέμβασης. Η χημική λαβυρινθεκτομή γίνεται στο ιατρείο, δεν υπάρχει πόνος και ο ασθενής σε λίγη ώρα πάει στο σπίτι του.

Oι χειρουργικές επεμβάσεις στις μέρες μας, για τη νόσο του Meniereτείνουν να εξαλειφθούν.  
Δύο είναι οι επεμβάσεις που πραγματοποιούνται.  
Η πρώτη επέμβαση ονομάζεται αποσυμπίεση του ενδολεμφικού σάκου. Ο στόχος της χειρουργικής επέμβασης είναι να μειώσει την πίεση στο εσωτερικό αυτί.
Σήμερα, δεν πραγματοποιείται ευρέως, όπως στο παρελθόν, λόγω έντονων ερωτημάτων σχετικά με τη μακροπρόθεσμη αποτελεσματικότητά της.
Η δεύτερη χειρουργική επέμβαση είναι η λαβυρινθεκτομή, δηλαδή η αφαίρεση του λαβυρίνθου από το αυτί. Η διαδικασία καταστρέφει το εσωτερικό αυτί, έτσι ώστε ο λαβύρινθος να μη στέλνει στοιχεία στον εγκέφαλο και να μην προκαλούνται κρίσεις ιλίγγου.
Και αυτή η επέμβαση σήμερα πραγματοποιείται σπάνια γιατί μπορούμε να καταστρέψουμε τον πάσχων λαβύρινθο με μία ή δύο ενέσεις στο αυτί στο ιατρείο και όχι με ένα μεγάλο χειρουργείο.

Πρόγνωση
Είναι δύσκολο να προβλέψουμε πώς η νόσος του Meniere θα επηρεάσει το μέλλον ενός ατόμου. Τα συμπτώματα μπορεί να εξαφανιστούν μια μέρα και να μην επιστρέψουν ποτέ ή να εμφανίζονται σε αραιά χρονικά διαστήματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί, όμως, η διαταραχή στην ισορροπία του ατόμου και στην ακοή του να είναι τόσο σημαντική που ουσιαστικά να του προκαλέσει μόνιμη αναπηρία.